قراردادهای حمایت از اسرار تجاری

هرگاه نام سر و راز به میان می آید ،ذهن مخاطبان به سمت و سوی امری مهم و مخفی می رود که فقط محارم و افرادی که شایستگی دریافت،دیدار یا شنیدار آن را دارند و قابل اعتماد می باشند ،نسبت به آن مورد توجه هستند. در دنیای تجارت و بازرگانی و کسب و کار نیز راز و رمزهایی نهفته است و پای اسراری در میان است که قابلیت انتشار یا ارائه برای عموم جامعه را ندارند.

اسراری که شالوده ی یک تجارت یا یک محصول موفق را تشکیل می دهند که با افشای آن یک بازرگان ،یک تجارت یا درون‌مایه ی یک محصول تولیدی فرو می ریزد. حال بایستی به تعریفی از اسرار تجاری دست یافت که با مصادیق آن آشنایی نسبی پیدا نمود نمود،اسرار تجاری مجموعه ای از طرح و برنامه ها،استراتژی ها،ابزار و الگوها،فرایندها،ظرافتهای حرفه ای،تکنیکها و در کل مجموعه اطلاعاتی است که در یک‌تجارت برای دستیابی به یک برتری نسبت به سایر رقبا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در ماده ی ۶۵ قانون تجارت الکترونیک ایران اسرار تجارت الکترونیکی این‌گونه تعریف گردیده است : اسرار تجاری الکترونیکی،داده پیامی است که شامل اطلاعات،فرمول ها،الگوها،نرم افزارها و برنامه ها،ابزار و روش ها،تکنیک ها و فرایندها،تالیفات منتشر نشده ،روش های انجام تجارت و داد و ستد،فنون،نقشه هاو فراگردها،اطلاعات مالی،فهرست مشتریان،طرح های تجاری و امثال این هاست که به طور مستقل دارای اررش اقتصادی بوده و در دسترس عمومی قرار ندارد و تلاش های معقولانه ای برای حفظ و حراست از آنها انجام نشده است. همان طور که گفته شد اسرار تجاری همیشه در معرض آسیب افشا می باشند و برای حفظ و حراست از آن بایستی تلاش و اهتمام معقولانه ای انجام داد.

اولین قدم در حفظ اسرار تجاری طبقه بندی و تعیین سطح دسترسی افراد به اینگونه اسرار است که بایستی در هر سازمان توسط مدیران آن مجموعه صورت گرفته و ابلاغ گردد. دومین گام،انعقاد قرارداد منع افشا (NDA) با کارکنانی است که با اینگونه اطلاعات و اسرار سر و کار داشته و به آنها دسترسی دارند. در گام سوم و در راستای حفظ نگهداری اسرار ،هنگامی است که قراردادهایی با اشخاص ثالث اعم از شرکای تجاری و یا سایرین منعقد می شود ،در این فرایند نیز بایستی طی درج موادی در قرارداد نسبت به اعلام و منع از افشای اطلاعات و اسرار تجاری توسط ایشان اقدام ورزید و همچنین لزوم جبران خسارت احتمالی وارده ناشی از افشا را بیان نمود تا این امر خود عاملی جهت پیشگیری از درز اسرار گردد.

متاسفانه در کشورمان ایران به اینگونه قراردادها توسط کارفرمایان یا صاحبان تجار و بازرگانی توجه خاصی نمی گردد و در بسیاری از موارد مغفول مانده و راه را برای سو استفاده افراد مختلف بازاست. در جامعه ی حقوقی نیز به دلیل نو ظهور بودن چنین قراردادهایی در حوزه ی حقوق تجارت اهتمام خاصی جهت یادگیری به چشم نمی خورد ،امید آن است که با بهره گیری از دانش و تجربه و الگوهای کشورهای توسعه یافته و استفاده از آموزشهای تخصصی و استاندارد در این حوزه بتوان تا حد ممکن از ضررهای مادی و معنوی جلوگیری نمود.